300 leegstaande gebouwen: NMBS is leegstandsbezitter

Met meer dan 300 leegstaande gebouwen is de NMBS niet enkel grootgrondbezitter maar ook leegstandsbezitter. Het leegstaande spoorpatrimonium omhelst zowel stations, hangars, werkplaatsen, bureaus als seinhuizen en woningen. “NMBS doet er goed aan haar leegstaande gebouwen versneld te verkopen. Met dat geld kunnen we stations toegankelijk maken voor andersvaliden,” stelt Kamerlid Tomas Roggeman voor (N-VA).

Uit een inventaris blijkt dat de NMBS in januari 2020 meer dan 300 leegstaande gebouwen in haar bezit had, waarvan 116 leegstaande stationsgebouwen. Deze cijfers verkreeg Kamerlid Roggeman naar aanleiding van een parlementaire vraag. De NMBS voert een leegstandsbeleid en plaatst geregeld vastgoed op haar website, maar dit gebeurt op kleine schaal en aan laag tempo. De immosite van de NMBS vermeldt nog geen 5% van de leegstaande gebouwen voor verkoop of verhuur.

Een sprekend voorbeeld is de Arsenaalsite in Gentbrugge. Alle activiteiten van de spoorwerkplaatsen verhuisden naar Melle. Dit enorme terrein, van bijna 13 hectare groot (ongeveer 19 voetbalvelden), ligt tussen woonwijken en industriezone in nabijheid van de E17. Het domein biedt een enorm potentieel voor projectontwikkeling.

Hetzelfde geldt voor honderden andere gebouwen: de stations van Mortsel, Lebbeke en Zedelgem; kantoorgebouwen in Leuven, Tienen en Menen; loodsen in Kessel-Lo, Tongeren en Lier… Het zijn maar enkele voorbeelden van structurele leegstand verspreid over het gehele land.

Toegankelijkheid andersvaliden

“De NMBS zit op een zak geld” zegt kamerlid Tomas Roggeman (N-VA). “Toch is er elk jaar een stevige overheidsdotatie nodig om te rekening te doen kloppen. Bovendien heeft de NMBS nog 2,3 miljard euro aan schuld. De NMBS zit krap bij kas, maar maakt zelf amper haar onbenutte eigendommen te gelde. Het zou logisch zijn dat de NMBS haar enorm potentieel aan inkomsten uit vastgoed aanboort.”

Terwijl honderden gebouwen van de spoormaatschappij leeg staan, hebben degene die in gebruik zijn, ook grote noden. “In 2019 waren amper 65 van de 550 stations rolstoeltoegankelijk. Andersvalidenorganisaties zijn al langer vragende partij voor aanpassingen, waar vaak geen geld voor is” zegt Roggeman. De N-VA ziet daar een opportuniteit in: “laat de NMBS haar inkomsten uit verkoop van oud patrimonium gebruiken om haar andere publieke gebouwen aan te pakken. Een fonds dat opbrengsten uit verkoop of verhuur van leegstaande gebouwen verzamelt, kan toegankelijkheidswerken financieren”.

€0 leegstandsheffing

Dat leegstaand patrimonium door NMBS amper gevaloriseerd wordt, wordt onder meer verklaard door het fiscale uitzonderingsregime dat het bedrijf geniet. “Als een particulier of privébedrijf haar eigendom laat leeg staan, heft de gemeente daar leegstandsheffing op. De NMBS heeft meer dan 400 leegstaande gebouwen maar het betaalt daarvoor geen euro, dankzij een fiscale vrijstelling uit 1926" licht Roggeman toe. “Maar het doel van deze vrijstelling is niet dat het overheidsbedrijf honderden panden laat vervallen. Indien de NMBS niet overgaat tot een actiever afstootbeleid, moeten we de vrijstelling van leegstandsheffingen in vraag stellen” vindt Roggeman.

Het sneller verkopen van leegstaande gebouwen en terreinen komt zowel de financiële toestand van de NMBS ten goede alsook de dienstverlening aan de reizigers. “We vragen de NMBS dan ook om in actie te schieten inzake de verkoop van leegstaande gebouwen. Dit geld kan geïnvesteerd worden in de toegankelijkheid van de stations,” concludeert Tomas Roggeman.