Beleidsnota Nationale Loterij: apathische staatssecretaris versterkt monopolie en promoot gokken

Transparantie: waar is ze heen?

De Nationale Loterij moet volgens de beleidsnota van Staatssecretaris Mahdi blijvend inzetten op voorlichtingscampagnes en moet wetenschappelijk onderzoek stimuleren. Wanneer ik in het verleden daarover parlementaire vragen stelde, bleven deze onbeantwoord. Nooit kreeg ik antwoord op vragen inzake de budgetten die daaraan gespendeerd worden. Het is nochtans de wettelijke plicht van de uitvoerende macht om daarop te antwoorden. Toch benadrukt de Staatssecretaris herhaaldelijk dat het belangrijk is dat de Nationale Loterij transparant aan haar spelers communiceert voor welke doeleinden deze inzetten worden aangewend. De werkwijze van de Staatssecretaris is nu net het omgekeerde daarvan.

“Versterking van de monopoliepositie van de Nationale Loterij.”

In de beleidsnota van de Staatssecretaris staat te lezen dat hij de monopoliepositie van de Nationale Loterij wil versterken. Dit is om te beginnen inhoudelijk al fout. Ofwel is er één aanbieder, ofwel zijn er meerdere. Men kan een monopolie gewoonweg niet monopolistischer maken. Zoiets bestaat niet. Dit toont aan dat de Staatssecretaris duidelijk niet weet waarmee hij bezig is. De Staatssecretaris is een wijs man, maar moet dan ook aandacht besteden aan zijn bevoegdheid de Nationale Loterij en dit niet beschouwen als een aanhangsel aan zijn andere bevoegdheid, namelijk Asiel & Migratie.

Volgens de beleidsnota is er een gebrek aan regulering inzake kansspelen en zal dit zorgen voor een bedreiging van het monopolie van de Nationale Loterij op de loterijmarkt. Ik begrijp dat u deze zin even heeft moeten herlezen. Geloof me: ik heb dat ook moeten doen. Ik vraag mij af hoe een bedrijf dat een monopolie bezit, kan bedreigd worden terwijl er geen enkel ander bedrijf loterijen organiseert. Dat is volstrekte onzin en niemand die dat gelooft.

Wat het echte opzet is van deze operatie? Wel, ik zal het u vertellen. Men wil de concurrentiepositie van de Nationale Loterij op de kansspelmarkt versterken. Op deze markt heeft zij namelijk nog geen monopolie.

Het gaat zelfs nog verder dan dit. De Staatssecretaris wil het monopolie van de Nationale Loterij voor de verkoop van loterijproducten versterken. Vandaag de dag is er maar één actor buiten de Nationale Loterij die loterijproducten verkoopt en dat zijn de krantenwinkels. Deze maatregel wijst erop dat er op z’n minst de intentie is om de verkoop via krantenwinkels in te perken. De toekomst zal dit uitwijzen.

Rol op de kansspelmarkt

Ik haalde het al even aan: de rol van de Nationale Loterij op de kansspelmarkt. In de beleidsnota staat namelijk ook te lezen dat de Nationale Loterij een rol zal toegekend worden bij de evaluatie van de kansspelsector met als bedoeling om “de kansspelactiviteiten te verminderen.” Zo zal de het bedrijf, dat zelf aanbieder is van kansspelen, ook een rol krijgen bij de redactie van de wetgeving. Op die manier zullen ze hun eigen marktaandeel kunnen vermeerderen. Hallucinant dat dergelijke zaken in een beleidsnota staan. Een beleidsnota van een Staatssecretaris waarvan men verwacht ten dienste van de bevolking te staan. Het stopt hier niet bij. De Nationale Loterij krijgt namelijk ook de opdracht tot het opzetten van passende voorlichtingscampagnes inzake kansspelen. De Loterij krijgt dus van de Staatssecretaris de opdracht om antireclame te maken voor concurrenten op de kansspelmarkt. Dit is ongezien en strijdig met het mededingingsrecht. Flagrante concurrentievervalsing in een beleidsnota.

Marketing en marktverruiming

Volgens de beleidsnota zal de regering toezien op de naleving van de wetgeving door de Nationale Loterij. Ik vraag me echter wel af hoe de regering dat toezien dan wel interpreteert. De Nationale Loterij schendt namelijk geregeld de wettelijke kanalisatieplicht en het verbod op marktverruiming. Zo voorzien ze aan de lopende band in de uitbreiding van het aantal spelautomaten, een uitbreiding van het aantal Lotery Shops, het uitdelen van gratis krasbiljetten in de Lotery Club, voeren ze een drastische verhoging in de online promo, etc. Duidelijkere schendingen van het verbod op de marktverruiming zijn niet te vinden, maar de Staatssecretaris staat erbij en kijkt ernaar. Sterker nog: hij werkt er door deze beleidsnota actief aan mee.

Zo moet er, volgens het beheersakkoord, extra promo en reclame gemaakt worden. Promo voor de festiviteiten rond 580 jaar loterij. Agressieve marketing. Ontvangende goede doelen moeten steun van de Nationale Loterij sterker in de verf zetten. Agressieve marketing. Nationale Loterij moet meer ruchtbaarheid geven aan trekkingsspelen. Agressieve marketing. Ik kan nog wel even doorgaan.

Spelersbescherming

Verslaving aan gokspelen moet men langs alle kanten indammen. In het kader van de verplichting tot wetenschappelijk onderzoek naar verslavingsrisico’s voorziet de Staatssecretaris in de financiering van leerstoelen aan onder andere de Universiteit van Gent. Deze financiering moet volgens zijn beleidsnota echter komen  van de Nationale Loterij. Op die manier wordt enige kritische houding vanuit de Universiteiten meteen van tafel geveegd, aangezien ze op die manier hun eigen geldschieter moeten bekritiseren. De Staatssecretaris kon deze opdracht even goed rechtstreeks financieren met geld vanuit de overheid. De vraag waarom hij dit niet doet, staat hier centraal.

Door deze maatregelen is er een verslapping van alle ethische standaarden en alle veiligheidsstandaarden in het loterijbeleid. De Staatssecretaris heeft ervoor gekozen om de loterij minder veilig en minder ethisch te maken. Voordien bestonden nog externe controlemechanismen, maar deze werden allemaal afgevoerd. Controle op reclame en spellimieten wordt niet meer toevertrouwend aan het comité voor verantwoord spel, maar ligt nu bij de Nationale Loterij zelf. De Hoge Raad, waar de Nationale Loterij zowel de aansturing als de besluitvorming in handen heeft, zal hier nu voor instaan. Alle garanties op het vlak van spelersbescherming heeft de Staatssecretaris weggehaald, verslapt of facultatief gemaakt. Onbegrijpelijk!

Dochtervennootschappen

In het ontwerp van het beheerscontract dat voor de zomer van 2021 aan de Kamer werd voorgelegd, was het overduidelijk dat de drempel verlaagd werd voor de oprichting van nieuwe dochterbedrijven van de Nationale Loterij. Bij de bespreking hiervan antwoordden zowel CEO Haek en Staatssecretaris Mahdi dat er geen nieuwe filialen zouden worden opgericht. In de beleidsnota van de staatssecretaris staat nu echter te lezen dat er de komende maanden een nieuwe dochtervennootschap zal worden opgericht waar de Loterij haar sportweddenschappen zal onderbrengen. Een grotere flip-flop bestaat er niet. Enkele maanden eerder verklaart de Staatssecretaris volledig het tegenovergestelde van wat hij in zijn beleidsnota presenteert. Waarom kon hij niet van de eerste keer eerlijk zijn?

Conclusie

Alle signalen wijzen in één overduidelijke richting: We hebben geen Staatssecretaris voor de loterij. We hebben een Staatssecretaris van Asiel en Migratie die er per ongeluk de Nationale Loterij heeft bijgekregen tijdens het shoppen in de Vivaldi-supermarkt. Hij stemt dan maar met alles in wat de Nationale Loterij hem voorstelt. Dit is nogal zonde voor een beleid over een bedrijf en sector met een omzet van 2 miljard euro per jaar.

Er zijn dus twee opties: ofwel geeft de Staatssecretaris de bevoegdheid terug aan de regering en laat hij dit opnemen door iemand die het wel met de nodige ernst zal behandelen of hij herpakt zich en begint zijn werk te doen. In het belang van de bevolking en de Nationale Loterij zelf